EŞYA HUKUKUNUN KONUSU NEDİR ?

 

Kavramsal olarak Eşya Hukuku bir kimsenin eşya üzerindeki mutlak haklarını (ayni haklarını) belirler. Ayni haklar ikiye ayrılmaktadır.Mülkiyet hakkı ve sınırlı ayni haklar.Mülkiyet hakkı hak sahibinin bir eşya üzerindeki sahip olduğu en geniş ve sınırsız ayni haktır.Buna karşılık sınırlı ayni haklar ise mülkiyet hakkının taraflar arasında ileri sürülebilen özelliklerinden sadece birkaçını ileri sürebilmesine imkan veren haklardır.

  • Örnek vermek gerekirse bir taşınmazın sahibisiniz.Bu taşınmazın bir tarla olduğunu varsayalım.Tarlanız üzerinde mülkiyet hakkınız var ise sizin haricinizde bu taşınmaz üzerinde hiç kimse hak iddia edemeyecektir,tasarruf edemeyecek,kullanamayacak ve yararlanamayacaktır.
  • Buna karşılık herhangi bir sınırlı ayni hak sahibi olduğunuzu varsayalım ve bu sınırlı ayni hakkın da irtifak hakkı olduğunu kabul edelim.Bu örneğimizde yine tarla üzerinden somutlaştıracak olursak ; tarlayı kullanabilirsiniz ,yararlanabilirsiniz ama tasarrufta bulunamazsınız.

Özetlemek gerekirse mülkiyet hakkı kişiye bir eşya üzerinde kullanma,yararlanma ve tasarruf yetkilerinin tamamını verir.Sınırlı ayni haklar ise bu yetkilerden birkaçının verilmesiyle oluşur.

AYNİ HAK ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

 

Ayni hak , hak sahibine karşı eşya üzerinde doğrudan doğruya hakimiyet sağlar.Herkese karşı ileri sürülebilir.Genel olarak bir eşya üzerindeki tasarruf yetkisinin varlığı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık çıkmaktadır.Sınırlı ayni hak sahipleri mevcut hakkını kullanırken sınırlarını aşarak eşya üzerinde mülkiyet hakkı varmış gibi tasarruflarda bulunmaktadır.Yukarıda bahsetmiş olduğumuz üzere ayni haklar 2 ye ayrılmaktadır.Mülkiyet hakkı kişiye eşya üzerindeki yetkilerin tamamını vermesinden dolayı burada tekrar bahsetmeyeceğiz.

SINIRLI AYNİ HAK ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

Sınırlı ayni haklar kendi içerisinde 3’e ayrılmaktadır.Alt başlık olarak aşağıda yer vereceğiz.Detaylı bilgiye yazılarımız bölümünde yer verilecektir.

  1. İrtifak Hakkı
  2. Rehin Hakkı
  3. Taşınmaz Yükü
1-İRTİFAK HAKKI
  • Taşınmaz Lehine İrtifak
  • Şahsi İrtifak
  • Karmaşık (Düzensiz)İrtifak
2-REHİN HAKKI
  • Taşınır Rehni
  • Taşınmaz Rehni (İpotek,İpotekli İrad Senedi,İpotekli Borç Senedi)
3-TAŞINMAZ YÜKÜ
Türk Medeni Kanunu Madde 839 – “Taşınmaz yükü, bir taşınmazın malikini yalnız o taşınmazla sorumlu olmak üzere diğer bir kimseye bir şey vermek veya yapmakla yükümlü kılar.” hükmü amirdir.Söz konusu kanun maddesinin anlam karmaşasına yol açması kuvvetle muhtemeldir.
Örnek vermek gerekirse ; A kişisinin buğday tarlası olduğunu varsayalım.B kişisinin de un fabrikası olsun.A ile B kişileri aralarında bir sözleşme düzenliyorlar.Sözleşmenin taahhütler kısmında buğday tarlasının sahibi A, tarlasından almış olduğu ürünlerden 5 ton vermeye borçlanıyor.Fabrika sahibi B ise fabrikasında kullanılmak üzere alacağı tüm ürünleri A kişisinden almayı taahhüt ediyor.Taraflardan B tacir olduğu için ve gelecekteki bir zaman diliminde zor durumda kalmamak adına A kişisinin sahibi olduğu tarlasını teminat olarak göstermesini istiyor. A ürünlerini aldığı tarlasını teminat olarak gösterdiği an taşınmaz yükü hususu gerçekleşmiş oluyor.
“Tam bu aşamada çok önemli bir detay devreye giriyor.Taşınmaz yükünde gösterilen teminat borcun doğrudan doğruya konusunu oluşturmalıdır.Örnekte bahsettiğimiz gibi A kişisi ürünlerini aldığı tarlasını değil de üzerine kayıtlı başkaca bir taşınmazı teminat göstermiş olsa idi taşınmaz yükünden söz edilemezdi.”
 
Her hak kendi alanında alt başlıklara ayrılmaktadır.Ayrıntılı ve detaylı bir inceleme gerektiren eşya hukukundan kaynaklı uyuşmazlıklarda hukuki yardıma ihtiyaç olduğu aşikardır.

 

Hüseyin Emre TUZCU
Hüseyin Emre TUZCU

Avukat

EMRE HUKUK & DANIŞMANLIK